Postępowanie egzekucyjne w administracji – sposoby egzekucji  zobowiązań niepieniężnych polegających na wykonaniu czynności

24.08.2013 | a.sz.

Postępowanie egzekucyjne w administracji reguluje ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tj. Dz. U. z 2012 r., poz. 1215 ze zm.) Ustawa ta jako środki egzekucyjne w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności niepieniężnych wymienia: grzywnę w celu przymuszenia, wykonanie zastępcze,  odebranie rzeczy ruchomej, odebranie nieruchomości, opróżnienie lokali i innych pomieszczeń,  przymus bezpośredni.

Zobowiązanie o charakterze niepieniężnym polegać może na obowiązku znoszenia, zaniechania, wykonania czynności, czy też obowiązku wydania określonej rzeczy ruchomej lub nieruchomości. Należałoby wskazać, iż sposobami egzekucji obowiązku wykonania czynności są grzywna w celu przymuszenia oraz wykonanie zastępcze. Przesłankami zastosowania grzywny w celu przymuszenia jest niemożność wykonania czynności przez podmiot inny niż zobowiązany, a także niecelowość zastosowania innego środka egzekucyjnego.

W wyroku z dnia 7 grudnia 2011 r. w sprawie o sygn. akt II OSK 1822/2010 Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że grzywna w celu przymuszenia nie jest karą, lecz formą nacisku mającą na celu skłonienie zobowiązanego poprzez dolegliwość finansową, do określonego zachowania się. Stąd nie ma tutaj zastosowania wyrażona w prawie karnym zasada miarkowania, nakazująca dostosowanie wysokości nałożonej grzywny do możliwości finansowych zobowiązanego. Uznanie grzywny za środek dyscyplinujący prowadzi do wniosku, iż sytuacja majątkowa zobowiązanego i jego możliwości płatnicze mają znaczenie o tyle, o ile pozwalają ocenić skuteczność tego środka egzekucyjnego. Co do zasady grzywna w celu przymuszenia może być nakładana kilkakrotnie (ich łączna kwota nie może przekroczyć 50.000 zł w przypadku, gdy zobowiązanym jest osoba fizyczna oraz 200.000 zł, gdy zobowiązanym jest inny podmiot), z wyjątkiem egzekucji obowiązku wynikającego z przepisów prawa budowlanego, gdzie prawo dopuszcza możliwość jednorazowego nałożenia grzywny.

Wykonanie zastępcze stosowane jest wówczas, gdy możliwe jest zlecenie wykonania przez inny podmiot czynności za zobowiązanego. Wówczas koszt i ryzyko takiego wykonania zastępczego ponosi zobowiązany.
Wskazać należy na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 3 kwietnia 2009 r. w sprawie o sygn. akt VII SA/Wa 68/2009. Sąd wskazał, iż jeżeli organ egzekucyjny ma do wyboru grzywnę w celu przymuszenia lub wykonanie zastępcze, w ramach wykonania obowiązku usunięcia samowoli budowlanej (rozbiórki obiektu), powinien wybrać wykonanie zastępcze, gdyż ono prowadzi bezpośrednio do wykonania obowiązku.